Pola obsiane różnorakimi gatunkami zbóż w różnych stadiach dojrzewania to na pewno dla wielu Polaków widok, który znają i pamiętają od dzieciństwa, podobnie być może jak żniwa oraz wszelkie związane z nimi prace i tradycje. 15 sierpnia, który wypada w tym roku w najbliższą już sobotę, to data tradycyjnie wyznaczająca koniec trwających mniej więcej dwa miesiące w naszym kraju żniw. Dlaczego tak długo? Dzieli je się bowiem zazwyczaj na dwa okresy: tak zwane “małe” i “duże” żniwa, przy czym “małe żniwa” oznaczają zbiór jęczmienia ozimego i rzepaku, a “duże” – pozostałych zbóż – w tym pszenicy, żyta, owsa czy też kukurydzy lub prosa.
Początki uprawy zbóż na terenach obecnej Polski sięgają 4500 lat przed nasza erą – siano wtedy żyto, jęczmień, proso i pszenicę. Wszystkie te zboża, za wyjątkiem prosa, są do teraz jednymi z najważniejszych gatunków zbóż uprawianych w Polsce, która pozostaje czwartym do wielkości producentem zbóż w Unii Europejskiej – w tym piątym producentem pszenicy i kukurydzy, drugim producentem owsa oraz pierwszym producentem żyta oraz zbóż ozimych (dane Eurostat za rok 2018). Szacuje się, że powierzchnia upraw zbóż ogółem za rok wyniosła w Polsce około 7,8 milionów hektarów, z których zebrano 28,9 mln ton zbóż (dane GUS za rok 2019). Uprawy te pochodzą głównie z małych lub średniej wielkości gospodarstw rodzinnych, które stanowią ponad 13% wszystkich gospodarstw Unii Europejskiej (dane Eurostat za rok 2018). Zachowanie takiej struktury gospodarstw pozwala na mniejszą ingerencję w środowisko i zachowanie naturalnej struktury krajobrazu.
Uprawa zbóż należy do głównych obszarów działalności rolniczej w Polsce, a pozyskane plony przeznacza się głównie na pasze, czy to w gospodarstwach czy w przemyśle paszowym, a następnie na cele konsumpcyjne, eksport i wykorzystanie w przemyśle piwowarskim lub gorzelniczym.Musimy jednak pamiętać, że o ile obecnie rodzima produkcja zaspokaja zazwyczaj krajowe zapotrzebowanie na zboża, to uprawa zbóż, jak i wszelkich innych roślin, zależna jest od uwarunkowań środowiskowych i klimatycznych. Podnosząca się średnia temperatura powietrza i coraz częściej występujące anomalie pogodowe mogą być w przyszłości ważnymi czynnikami wpływającymi na tę ważną gałąź polskiego rolnictwa.
W czwartek omówię tradycje i zwyczaje związane ze żniwami w Polsce, a także ich obecność oraz związane z nimi motywy w kulturze i sztuce naszego kraju.
*Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego #kulturawsieci*
___________________________________________________________________________________________
Źródła:
https://www.cenyrolnicze.pl/wiadomosci/rynki-rolne/zboza
http://podr.pl/wp-content/uploads/2014/11/Rynek-zb%C3%B3%C5%BC-w-Polsce.pdf
https://epodreczniki.pl/a/rozmieszczenie-upraw-na-terenie-polski/DdXXMlxIp
https://www.kowr.gov.pl/uploads/rynek-zboz-2013-pl.pdf
https://zywienie.abczdrowie.pl/zboza
https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBniwa
https://www.pkobp.pl/media_files/738e5a0e-0dc9-4577-94ed-9871ea36b9fe.pdf
https://echodnia.eu/historia-polskiego-rolnictwa/ar/12720506
https://www.farmer.pl/produkcja-roslinna/zboza/gus-podsumowal-rok-w-rolnictwie,90828.html
Jaśkiewicz, Bogusława & Sułek, Alicja, 2017. „Kierunki Zmian Produkcji Zbóż W Polsce,” Roczniki (Annals), Polish Association of Agricultural Economists and Agribusiness – Stowarzyszenie Ekonomistow Rolnictwa e Agrobiznesu (SERiA), vol. 2017(1).